Sân khấu có thiện và ác thì phải có kép độc. Trở thành kép độc không dễ, ngoài kỹ năng diễn xuất, nghệ sĩ còn phải có đức hy sinh, hết lòng vì nghệ thuật

Thiều nghệ sĩ sân khấu nổi danh là kép độc, bởi nhân vật của họ thường hung ác, độc địa, xấu xa. Dẫu đa phần kép độc là vai phụ, thời lượng trên sàn diễn không nhiều nhưng mỗi khi xuất hiện, các nghệ sĩ chuyên trị vai này đều biết cách để vai diễn tỏa sáng. Nhiều người khiến công chúng ấn tượng đến mức hễ nhắc tên là nhớ vai.

NSND Diệp Lang, NSND Thanh Tòng và nghệ sĩ Chí Bảo - ba người chuyên đóng vai kép độc trong vở Chiếc áo thiên nga Ảnh: Thanh Hiệp

Không "đẹp" thì phải "độc"

Điều ít ai ngờ là hầu hết nghệ sĩ đều cho biết ban đầu, ước mơ của họ là được đóng chính trên sàn diễn (kép đẹp). Tuy nhiên, do hạn chế ngoại hình, giọng ca… nên họ buộc phải rẽ hướng, không "đẹp" nên đành chuyển sang đóng vai "ác" và dần dần tạo dấu ấn trong lòng khán giả.

NSƯT Nam Hùng kể ông đến với vai ác từ năm 20 tuổi với suy nghĩ rằng phản diện tuy là vai phụ nhưng lại đối trọng với vai chính. Nếu thiếu nó, vở diễn sẽ không tạo bi kịch, không có cao trào. NSƯT Hùng Minh từng làm bầu gánh, đóng vai chính dưới bảng hiệu Thanh Hương - Hùng Minh nhưng rồi sau cùng cũng rẽ hướng sang kép độc.

"Kép đẹp phải ca mùi, có làn hơi độc đáo mới dễ chinh phục khán giả như Minh Cảnh, Minh Phụng, Minh Vương… Tôi suy nghĩ và quyết định rẽ hướng khi gần 40 tuổi. Cố gắng phấn đấu, cuối cùng tôi cũng ghi dấu ấn bằng những vai ác" - NSƯT Hùng Minh tự hào.

Kép độc - NS Chí Bảo vai hai diễn viên Chấn Cường, Hoàng Việt trong vở Mùa xuân của mẹ (ảnh Thanh Hiệp)

Nghệ sĩ Thanh Phú - trước theo đại bang Kim Chung, nay gắn bó với Sân khấu Vàng của NSND Lệ Thủy - cho biết: "Vai kép độc là con đường tắt mà tôi chọn để gắn kết với nghề, bởi khi về Kim Chung, tôi không thể sánh với mấy anh kép đẹp đương thời. Muốn đứng trên sân khấu phải chấp nhận vun bồi sở trường và tôi đã thành công. Khán giả mỗi khi thương cảm nhân vật Hồ Bảo Xuyên của Lệ Thủy đều phải nhớ đến vai người cha tội lỗi do tôi đảm nhận".

Trong khi đó, nghệ sĩ La Kính kể rằng khán giả từng rất ghét ông vì vai Mã Ngưu trong vở Vụ án Mã Ngưu trên sân khấu đoàn Trung Hiếu cách đây 20 năm. Dẫu bị ghét, ông vẫn tự hào vì chọn đúng lối đi. Những vai phản diện đã đồng hành cùng ông từ năm 24 tuổi đến nay đã hơn 60 tuổi.

NS La Kính (bên trái) trong vai Mã Ngưu và diễn viên Khả Vân trong vở Vụ án Mã Ngưu (ảnh Thanh Hiệp)

Không con đường nào trải hoa hồng

Trong một lần trò chuyện, GS-TS Trần Văn Khê từng ca ngợi kép độc: "Nếu không có kép độc, sân khấu cải lương mất đi sức hấp dẫn của nó. Nếu thiếu một Tô Định, làm sao có được sự chia ly đầy nước mắt của Trưng Trắc, Thi Sách? Nếu thiếu một Chu Phác Viên mưu mô, xảo quyệt, làm sao tấn bi kịch của Thị Bình, Lỗ Tứ Phượng, Phồn Y rung động lòng người?".

Đúng vậy, không thể có thiện nếu không có ác và ngược lại. Dẫu xuất phát điểm của những nghệ sĩ nêu trên không phải từ vai ác nhưng họ đã chuyển hướng đúng lúc khi thấy được sở trường của mình và quyết định vun đắp cho nó.

Không con đường nào trải hoa hồng. Với NSND Thanh Tòng, câu chuyện về kép độc lại chuyển sang một hướng khác, rộng hơn. Ông cho biết cha mình, nghệ sĩ Minh Tơ, lúc lập đoàn đồng ấu Minh Tơ vào thập niên 1950 đã nói với các con rằng nghệ sĩ phải biết đủ loại vai để khi có dịp là ứng dụng. Do đó, khi lập gánh hát ở rạp Long Phụng, đoàn Minh Tơ thường không báo trước diễn viên sẽ đóng vai gì, vở nào trong suất hát. Đến tối, mọi người vào đoàn cứ nhìn bảng thông báo mà diễn. Vì thế, kép độc là một trong những sở trường của mấy anh em trai trong gia tộc Minh Tơ - Thanh Tòng.

NS Thanh Phú trong vai Chúa Trịnh (vở Vương quyền tội ác) (ảnh Thanh Hiệp)

Nghệ sĩ Trường Sơn, em rể của NSND Thanh Tòng, kể: "Càng trải qua sóng gió, gian nan đường đời, nghệ sĩ càng diễn vai kép độc hay. Điển hình là dượng tôi, NSND Thành Tôn - cha của NSƯT Thành Lộc". Theo nghệ sĩ Trường Sơn, nhờ nhiều va chạm, đóng đủ dạng vai nên NSND Thành Tôn có kinh nghiệm phong phú.

Các nghệ sĩ chuyên đóng vai kép độc của gia tộc Minh Tơ còn phải kể đến: Công Minh, Thanh Sơn, Chí Bảo, Tuấn Minh… Ngoài ra, các nghệ sĩ cộng tác với đoàn Minh Tơ, Huỳnh Long đã chọn kép độc để thi thố tài năng và gắn bó với sân khấu: NSƯT Bửu Truyện, Điền Phong, Thanh Quang, Thủy Thượng, Chấn Đạt, Hữu Huệ…

Mỗi người đều có một chặng đường gian khó khi đến với sân khấu. Giấc mơ kép đẹp ban đầu không thành khiến không ít người trải qua giai đoạn đầu dằn vặt nhưng rồi lại tìm thấy con đường thích hợp. Họ rẽ sang kép độc, thành danh với vai ác và đều hài lòng vì có những vai diễn để đời.

Sources: nld