Người Việt Nam rất quí trọng truyền thống của gia đình nhất là những gia đình thuộc về hàng thế gia vọng tộc hoặc những gia đình có những thành tích sáng chói về nghề nghiệp hoặc về phương diện đóng góp công ích cho xã hội.

Nữ nghệ sĩ Thanh Hằng thuộc về thế hệ thứ tư của đại gia đình Hai Núi – Tư Hélène, một trong năm đại gia đình nghệ sĩ, những đại gia đình nghệ sĩ nầy có bốn năm đời theo nghề hát, đã đóng góp tài năng và công sức để xây dựng nên một nền nghệ thuật sân khấu của dân tộc.

Ông Hai Núi, ông Cố của nữ nghệ sĩ Thanh Hằng, là một nghệ sĩ tiền phong trong ngành hát bội pha cải lương. Năm 1934, ông Hai Núi thành lập gánh hát Tân Hí Ban với lực lượng đào kép gồm đa phần là con cháu của ông:

Hề Tỵ (con trai lớn), đào mùi Chín Điệp (vợ của Hề Tỵ), Ba Tẹt (tức kép độc Thiện Tâm), đào ca Kim Anh ( vợ của Ba Tẹt), Văn Long (danh ca vọng cổ, kép chánh (chồng của cô Tư Hélène), đào lẵng mùi Tư Hélène, ngoài ra còn có những đào kép nổi danh như kép ca Minh Tấn, Hề Giác, Trọng Lang, kép độc Sáu Nhỏ, Văn Sa, Mai Búp, Nguyệt Yến, Tư Én…

Hề Tỵ (ông cậu Hai của Thanh Hằng) từng thủ vai hề trên sân khấu của Bầu Hề Lập, anh bắt chước theo lối ca vọng cổ cà lăm của hề Lập, dùng lối diểu tỉnh, ngơ ngáo như một kẻ khù khờ nhưng ranh mảnh trêu chọc kẻ ác.

Anh đặc biệt thành công trong nghệ thuật diểu bằng cách sáng tạo ra nhân vật Long Hình quái khách giả để cứu nạn cho chủ, không ngờ Long Hình Quái Khách thật chính là ông chủ của anh. Hề Lập sử dụng tình huống bất ngờ để diểu, gây nên những trận cười thú vị cho khán giả.

Thanh Hằng là một nữ diễn viên đa tài, cô có thể diễn một cách xuất sắc tất cả các loại vai tuồng như đào mùi, đào lẵng mùi, đào độc, lẵng độc, vai mụ và cả trong lãnh vực tấu hài, Thanh Hằng diễn có duyên độc đáo khiến cho khán giả cười hả hê sau đó khán giả thấm thía cái nội dung sâu lắng của những câu tấu hài của Thanh Hằng.

Kép độc Thiện Tâm (ông cậu ba của Thanh Hằng) là người có sáng kiến sắp xếp những pha đánh dao găm gay cấn, gây hồi hộp cho khán giả, thay vào lối đánh đao, kiếm thường được kể trong các truyện kiếm hiệp. Lối đánh dao găm (poignard) của Thiện Tâm kèm theo các lối phi thân bay qua cửa sổ, xem rất là đẹp mắt.

Các trận đấu poignard thường là trận đấu quyết liệt, nhân vật “tà” sắp thắng thì nhân vật “chánh” lật lại tình thế bằng cách dùng dao găm dấu trong người. Sau lớp đấu poignard thì đào chánh hay kép chánh cũng ca vọng cổ thật là mùi. Vì vậy, công thức của trường phái tuồng cải lương kiếm hiệp là : “Đấu poignard, Nhảy của sổ, Ca vọng cổ, Phựt đèn màu.”

Kép ca Văn Long thành hôn với nữ diễn viên tài sắc Tư Hélène, con gái thứ tư của ông Hai Núi. Văn Long ca vọng cổ rất mùi, được khán giả ái mộ nhiệt liệt như vua vọng cổ Út Trà Ôn sau nầy. Nữ nghệ sĩ Tư Hélène sáng sân khấu, khi cô hóa trang vào thì cô có một sắc đẹp lộng lẫy, qúy phái nên cô đóng các vai đào lẵng, mùi thì nhan sắc của cô và lối diễn duyên dáng, đôi mắt đa tình quyến rũ của cô tư Hélène đã làm cho nhiều nam khán giả phải mê mẩn đảo điên.

Văn Long và Tư Hélène chung sống, có hai con : con gái là nữ nghệ sĩ Kim Hoa , nổi danh trên sân khấu Thanh Minh Thanh Nga, và một người con trai tên Vân, không theo nghề hát của cha mẹ.

Bé Kim Hoa khi được 10 tuổi được mẹ là nữ nghệ sĩ Tư Hélène dẫn theo khi cô hát trong đoàn hát Hương Hoa của ông Bầu Sinh. Bé Kim Hoa được ông Bầu Sinh cho học nghề ca hát chung với các bạn trẻ Nam Hùng, Ánh Hoa, Kim Hà, Hoài Dung, Hoài Mỹ…

Chỉ vài năm sau Kim Hoa đã đóng được vai đào nhì trong đoàn hát Hương Hoa. Các đoàn hát Thiên Hương, Bạch Vân, Thanh Hương – Hùng Minh, Thanh Minh Thanh Nga và đoàn Thống Nhất đã lần lượt mời Kim Hoa về hát vai đào chánh.

Nữ nghệ sĩ Kim Hoa đã đóng nhiều tuồng chung với Thanh Sang, Hữu Phước, Út Trà Ôn, Thanh Nga, Bạch Tuyết, Bích Sơn, Kim Hà…và đã diễn rất thành công các vai mùi, lẵng, độc, lẵng mùi trong các tuồng Kiếp Chồng Chung, Lá Thắm Chỉ Hồng, Bếp Lửa Chiều Ly Biệt, Đôi Mắt Người Xưa, Yêu Trong Hoàng Hôn, Dưới Cội Bồ Đề…

Nữ nghệ sĩ Kim Hoa được bà Ba Khan, người bỏ tiền ra lập gánh hát Việt Hùng – Minh Chí mời làm đào chánh, hát chung với Ánh Hoa, Việt Hùng, Ngọc Nuôi, Minh Chí, Hương Sắc, Hương Huyền… Kim Hoa thành hôn với Hương Huyền , em của bà Ba Khan trong thời gian cộng tác trong đoàn Việt Hùng Minh Chí và sanh được một gái tên là Thanh Hằng.

Sau đó Hương Huyền và Kim Hoa có thêm được một trai. Không hiểu vì sao gia đình Hương Huyền – Kim Hoa đổ vở, vài năm sau người ta được biết Hương Huyền có vợ là nữ nghệ sĩ Phương Hồng Chi và Kim Hoa cũng bước thêm bước nữa với nghệ sĩ Hoài Châu.

Kim Hoa và Hoài Châu có ba cô gái tài sắc : Thanh Ngân, Ngân Huỳnh và Hồng Ngọc. Thanh Ngân được khán giả tặng mỹ hiệu là Mỹ Nhân tuyệt sắc trên sân khấu cải lương. Ngân Huỳnh và Hồng Ngọc theo nghề ca tân nhạc nhiều hơn hát cải lương, nhưng trong những show vidéo, Ngân Quỳnh và Hồng Ngọc cũng có hát cải lương.

Thưa quí thính giả, vừa rồi Nguyễn Phương lược ghi gia phả 4 đời đi theo nghề ca hát của Đại gia đình nghệ sĩ Hai Núi – Tư Hélène. Đến đời thứ Tư, hai nữ nghệ sĩ Thanh Hằng, Thanh Ngân vẫn xứng đáng là những người nối nghiệp của ông cha một cách sáng chói nhứt.

Một diễn viên đa tài

Thưa quí thính giả, vừa rồi là giọng ca của nữ nghệ sĩ Thanh Hằng trong tuồng Một Kiếp Đọa Đày của tác giả Hà Minh Mẫn.

Nữ nghệ sĩ Thanh Hằng đoạt huy chương vàng giải diễn viên xuất sắc Trần Hữu Trang năm 1991. Năm 1997, Thanh Hằng đoạt thêm giải Mai Vàng, diễn viên hay nhất trong năm do tuần báo Tuổi trẻ tổ chức.

Thanh Hằng là một nữ diễn viên đa tài, cô có thể diễn một cách xuất sắc tất cả các loại vai tuồng như đào mùi, đào lẵng mùi, đào độc, lẵng độc, vai mụ và cả trong lãnh vực tấu hài, Thanh Hằng diễn có duyên độc đáo khiến cho khán giả cười hả hê sau đó khán giả thấm thía cái nội dung sâu lắng của những câu tấu hài của Thanh Hằng.

Tôi còn nhớ tuồng cải lương vidéo Chí Phèo , băng thu hình cách nay trên mười năm, nữ nghệ sĩ Thanh Hằng lúc đó độ trên hai mươi tuổi, cô thủ diễn vai bà vợ thứ tư của quan huyện do Hoàng Giang thủ diễn, nghệ sĩ Thanh Sang trong vai Chí Phèo. Ông huyện vì có quá nhiều vợ, bị các bà vợ lớn canh chừng kỷ quá nên ít khi được đến viếng thăm bà vợ thứ tư. Bà vợ thứ tư thì còn quá trẻ, sức khoẻ sung mãn nên khát tình, khi Chí Phèo đấm lưng hầu bà, bà vợ trẻ thứ tư nầy hỏi một câu: “Chí Phèo, mầy chỉ biết đấm lưng, hõng biết làm gì nữa hả?” .

Câu nói đơn giản đó, cộng với nụ cười ngượng nghệu mà khêu khích, ánh mắt liếc đa tình khiến cho kẻ nào lòng dạ sắt thép đến đâu cũng phải mềm lòng. Vậy mà Thanh Sang trong vai Chí Phèo vẫn không hiểu hay là vì quá sợ oai quyền của Huyện quan nên chẳng dám! Một ông bạn của tôi xem băng vidéo tuồng Chí Phèo, tới lớp diễn đó, anh ta la lớn : “Trời ơi! Sao mà ngu ngơ khù khờ quá vậy? Tui mà ở trong trường hợp đó, trời đánh một cái rầm, tôi cũng à lát xô liền.”

Ông bạn của tôi bị ánh mắt và nụ cười đó thu hút nên anh si mê thần tượng nghệ thuật Thanh Hằng, anh tìm mọi băng vidéo, dĩa DVD có Thanh Hằng diễn xuất, anh mua làm collection và cứ khoe với các bạn của anh mỗi khi anh có một DVD mới có nữ nghệ sĩ Thanh Hằng.

Thanh Hằng có một lối diễn xuất nội tâm, tuyệt hay, tuyệt đẹp, không cần lời nói nhiều, không cần động tác hay hành động gì, chỉ ánh mắt long lanh, nụ cười ngượng nghệu như mặc cảm tội lỗi, giọng nói vừa mắc cở vừa khêu gợi, tôi tin là nhà văn phải cần viết cả chục trang mà chưa chắc là nói lên được hết cái nội tâm và cái khoảnh khắc đặt biệt của bà vợ thứ tư của ông qua Huyện.

Thanh Hằng được mời hát, thu rất nhiều vidéo tuồng cải lương xã hội, tuồng Hồ Quảng và cải lương tuồng cổ. Khi nghe tôi hỏi những tuồng có Thanh Hằng thu vidéo thì anh bạn ái mộ Thanh Hằng mà tôi đã kể lúc nảy, nói cho tôi nghe những tên tuồng và cốt chuyện tuồng mà thần tượng của anh đã hát.

Đó là những tuồng Người Đẹp Bạch Hoa Thôn, Giọt Lệ Cố Nhân, Tứ Tử Đăng Khoa, Một Kiếp Đọa Đày, Xử Án Trần Thế Mỹ, Cho Trọn Tình Đầu, Hàn Mạc Tử, Thần đồng Lưu Minh Châu, Bọt Biển, Lòng Người Đen Bạc, Nổi Oan Hoàng Hậu, Tóc Mai Sợi Vắn.. Phạm Công Cúc Hoa, Hai Mãnh Đời Một Niềm Đau, Tô Hiến Thành Xử Án, Câu Thơ Yên Ngựa…

Tôi phải chận lại không cho anh kể tiếp nữa vì mỗi nghệ sĩ thế hệ thứ tư sau nầy có nhiều dịp thu vidéo hơn các nghệ sĩ đàn anh. Và một điều chắc chắn là nghệ sĩ hát hay, được khán giả ái mộ thì nhà sản xuất mới mời thu thanh, mời hát thu hình vidéo. Nữ nghệ sĩ Thanh Hằng là một trong những nghệ sĩ đắc show nhất hiện nay.

Tôi được biết là Thanh Hằng theo chồng định cư tại nước Úc và tôi rất vui khi thấy là dù ở nước ngoài, Thanh Hằng vẫn tha thiết với nghề hát cải lương. Khi ở Úc có dịp hoặc khi cô về thăm quê hương, cô thường góp thêm phần tiếng hát của mình để cố vực dậy nghệ thuật cải lương trong hồi sa sút hiện nay.

Thanh Hằng cũng giúp đỡ tiền nông cho những nghệ sĩ nghèo yếu neo đơn và đóng góp thật nhiều tiền giúp đồng bào những nơi bị thiên tai bảo lụt.

Sources: rfa