Bộ môn cải lương thành hình từ đầu thập niên 20, giai đoạn phát triển cực thịnh vào 3 thập niên 50, 60, 70 đã đào tạo nhiều thế hệ nghệ sĩ lừng lẫy tiếng tăm và một kho tàng tuồng tích vô giá. Sở dĩ nghệ thuật cải lương được đông đảo khán giả bình dân yêu thích, vì trong nội dung của mỗi vở tuồng được lồng vào đó nhiều yếu tố, làm nổi bật sự xung đột giữa tốt và xấu, thiện và ác, nhân hậu và hiểm độc. Và bao giờ lương thiện cũng thắng độc ác. Ngoài ra trong tuồng tích còn khắc họa thêm một hình tượng độc đáo, đó là vai hề mà ngày nay gọi là hài, để pha trò làm vui cho khán giả, sau những tình huống kịch quá bi cảm thương tâm.

Vai hề hay hài trong kịch bản, ai cũng nghĩ đó chỉ là một vai phụ, nhưng kỳ thực không thể thiếu trong bất kỳ tuồng tích nào được trình diễn trên sân khấu. Muốn hát được vai hề hay hài phải có năng khiếu, vừa dí dỏm vừa duyên dáng, mỗi động tác, mỗi lời nói đều gây cho khán giả những nụ cười thỏa thích. Sân khấu cải lương về sau này, vai trò hề càng thêm quan trọng, mà giới chuyên môn cũng như các trang báo kịch trường đã nhiều lần bình phẩm phân tích, chia ra làm hai loại hề diễn và hề ca.

Hề diễn được phân ra làm hai trạng thái : hề diễn động và hề diễn tĩnh, rồi từ đó dần dần phát triển ra thành hai trường phái riêng biệt. Trường phái hề diễn động thường dựa vào lời đối thoại của soạn giả, rồi diễn đạt bằng động tác tay chân, ánh mắt tiếng cười, khuấy động nhộn nhịp trên sân khấu, gây hào hứng cho khán giả. Trường phái hề diễn tĩnh thì hoàn toàn ngược lại. Họ không sử dụng nhiều động tác ngoại hình để gây cười. Họ diễn đạt bằng những lời nói tỉnh bơ, nhưng hậu ý dí dỏm thâm trầm, khiến cho khán giả vừa ngỡ ngàng vừa thấm thía, rồi bật cười lúc nào không hay.

Đứng đầu trường phái hề diễn tỉnh, không ai có thể quên được vai trò độc đáo của nghệ sĩ tiền phong quái kiệt Ba Vân. Kế tiếp là hai danh hề Tư Rọm và Kim Quang đã đóng góp cho sân khấu cải lương những nụ cười thâm trầm bất tận. Qua từng vai diễn của hai danh hề Tư Rọm và Kim Quang, khán giả không những cười trong lúc đang ngồi xem hát mà cả đến khi ra về, khi nhớ lại cũng còn cảm thấy khó nín cười được.

Hai danh hề Tư Rọm và Kim Quang, mỗi người một tính cách khác nhau, nhưng cùng chung một sở trường là hề diễn tĩnh, rất được khán giả hoan nghinh và ái mộ. Cái hay tuyệt vời của những nghệ sĩ hài, sự sáng tạo duyên dáng của họ qua từng vai diễn của từng kịch bản khác nhau đều tạo được nụ cười cho khán giả, những diễn viên khác diễn đạt thì thấy bình thường, nhưng diễn viên hài nói ra là cảm thấy bình thường ngay. Tuy nhiên bất cứ vai hề nào cũng thêm bớt lời đối thoại cho thêm phần duyên dáng, đó là sáng tạo đặc biệt của những nghệ sĩ hài. Cả hai danh hề Tư Rọm và Kim Quang đều khuất bóng nhưng vẫn còn lưu lại trong lòng khán giả những hình tượng, những tiếng cười qua từng vai diễn. Mộ phần của danh hài Tư Rọm được chôn cất tại nghĩa trang nghệ sĩ, bên cạnh mộ phần của soạn giả tài danh Hoa Phượng. Riêng danh hề Kim Quang, người đã gắn bó với sân khấu Thanh Minh suốt nhiều năm dài, đã một thời vang danh trong vị trí vai hề. Vậy mà khi ông mất, nhà cửa trên chung cư Quốc Thanh chật chội, phải đặt quan tài của ông bên đường hẻm cạnh rạp Quốc Thanh, thật cảm thương vô cùng.

Xin thắp nén hương lòng tưởng nhớ đến danh hề Tư Rọm và Kim Quang, những nghệ sĩ tài hoa, đã đóng góp một đời cho sân khấu cải lương.

Sources: sankhaucailuong