NGHỆ SĨ XUÂN YẾN:

Tôi đã đi lên từ những vai nhỏ

Trong số những nữ nghệ sĩ xuất thân từ chiếc nôi nghệ thuật cải lương tuồng cổ, nghệ sĩ Xuân Yến là người con gái được nghệ nhân Minh Tơ cưng nhất. Vì từ bé chị đã được cha phát hiện tiềm năng theo nghề gia đình, nên ông đã truyền đạt nhiều kinh nghiệm diễn xuất cho con gái. Nhờ vậy NS Xuân Yến có được nhiều vai diễn ấn tượng, nhất là đứng ở vị trí dàng bao, chị vẫn toả sáng như khi đang diễn những vai chính.

Vai ấn tượng nhất để khán giả nhớ đến Xuân Yến là vai A Phò trong vở Tô Hiến Thành xử án. Thời đó vở diễn này trụ tại Nhà hát Bến Thành suốt 10 suất, cứ mỗi lần chị bước ra sân khấu là khán giả được một phen cười ôm bụng. Cái duyên hài của nghệ sĩ Xuân Yến khiến người xem bất ngờ vì không đêm diễn nào giống đêm diễn nào, chị thường quăng bắt với bạn diễn, tạo đường dây nóng cho những tình huống mà chị xuất hiện. Bản tính tham lam nhưng luôn tự trào về mình của nhân vật A Phò vì thế nhân vật sống lâu trong lòng khán giả, cho dẫu sau này nhiều người được mời đóng vai A Phò, nhưng khán giả vẫn nhớ đến Xuân Yến vì tiếng cười dí dỏm, đáng yêu.

Vai nhũ mẫu trong vở Bùi Thị Xuân cũng là một vai phụ sáng chói của Xuân Yến. Chị kể : ''Diễn vai này tôi có nhiều kỷ niệm không quên, đó là đêm phụ diễn cho con gái tôi - Trinh Trinh dự thi giải Trần Hữu Trang. Lúc đó ông nhà tôi NS Hữu Cảnh còn sống, nhưng bệnh rất nặng, anh đã tình nguyện vào hậu trường yểm trợ cho con gái. Ông xã tôi đọc lời thoại bên trong hậu trường, còn tôi diễn vai nhũ mẫu, báo tin cha của Bùi Thị Xuân đã qua đời. Trước khi chết ông đã để lại bức tâm thư cho con gái. Sau đêm diễn đó anh Hữu Cảnh rất vui, trông anh khỏe ra, còn tôi thì cảm thấy gia đình mình hạnh phúc hơn bao giờ hết. Vì cả nhà cùng đi thi''. Vai nhũ mẫu của Xuân Yến xuất hiện rất ngắn, trong thời lượng tích tắc đó chị đã tạc cho số phận vai phụ những điểm nhấn khó quên.

NS Xuân Yến và gia đình của NSƯT Quế Trân trong ngày họp mặt

XUÂN YẾN _ TRINH TRINH

Tấm lòng của nhũ mẫu đối với cô chủ qua ánh mắt diễn cảm của chị, cho thấy tình thương ruột thịt thâm ân. Lúc Bùi Thị Xuân - Trinh Trinh ngã quỵ, gào thét vì đau đớn khi hay tin cha qua đời đã cộng hưởng với cảm xúc của nhũ mẫu - Xuân Yến, hai nhân vật đều ánh lên vẻ căm hờn quân cướp nước, vì chúng mà bao gia đình ly tán. Vai phụ của Xuân Yến có sự nghiên cứu, tiết chế hết sức cẩn thận. Lúc từ biệt Bùi Thị Xuân về lại quê nhà lo hậu sự cho gia đình, bước chân chị chậm rãi như muốn chia sẻ gánh nặng âu lo giữa tình nhà, nợ nước mà đôi vai son trẻ của Bùi Thị Xuân phải gánh vác. Sau này chị đã nhiều lần thể hiện lại trích đoạn Bùi Thị Xuân với con gái mình, và lần nào chị cũng khóc khi chia tay số phận ngủi này trên sân khấu.

Vai phụ mỏng manh nhưng lại thừa sức sống của Xuân Yến là nhân vật thơ nữ báo tin trong vở Đào Tam Xuân. Lớp diễn này Xuân Yến cùng diễn với Thanh Thế, chị đã yểm trợ đắc lực để Thanh Thế đi đến tận cùng ngóc ngách đau khổ của nhân vật. Trước đây Xuân Yến đã từng nổi tiếng khi diễn vai Đào Tam Xuân, nhưng khi lui về phía sau, đứng vị trí dàn bao, chị vẫn tuyệt vời với ýthức tạo dựng đội hình thật đẹp cho vở diễn. Lớp hay nhất là lúc thơ nữ báo tin chồng và con của Đào Tam Xuân hy sinh ngoài trận tuyến. Chị chạy gối, lăn lê, đứng tấn, mài mực... tất cả đều rất chuyên nghiệp, đạt dẫn độ chuẩn xác, không thể chê vào đâu của một nghệ sĩ có bề dày kinh nghiệm trên sân khấu. Xuân Yến cho biết: ''Ba tôi lúc còn sống vẫn dạy các con rằng: Nghề hát là sự tổng hợp của nhiều khâu, nên bản thân mình phải biết hết tất cả các khâu để vận dụng. Từ chạy gối, chạy cờ múa đao, đánh võ... tất cả đều phải tinh thông. Tôi đã đi lên từ những vai diễn nhỏ''.

THANH THẾ _ XUÂN YẾN

Một vai phụ mà khi nhắc đến Xuân Yến khán giả vẫn dành cho chị nhiều tiếng cười, đó là vai Ngân Tâm bên cạnh Tứ Cửu của Bạch Mai. Trong đêm kỷ niệm một năm thành lập chương trình Làn điệu phương nam tại Nhà hát TP, chị đã ngẫu hứng với toàn nữ ban, diễn lại trích đoạn Lương Sơn Bá - Chúc Anh Đài, trong tiếng cười giòn giã của khán giả. Chị diễn vai Ngân Tâm rất duyên dáng, tự tin. Nhiều lớp diễn chị tung hứng mộtcách ngoạn mục, lái câu chuyện thề nguyện tâm giao giữa họ Lương và Chúc, để khán giả cười. NSƯT Ngọc Giàu kể : "Diễn với Xuân Yến tối rất thích, vì Yến đã biết tạo cho nhân vật cái duyên khó quê. Cá tính lí lắc nhí nhảnh của Ngân Tâm, cộng với cái duyên cường điệu của Tứ Cửu - Bạch Mai, đã là một bổ sung không thể thiếu cho tôi và Ngọc Đáng khi diễn trích đoạn này. Trước đây xem Yến diễn vai Địch Thiên Kim trong vở Bích Vân Cung kỳ án, qua truyền hình tôi nhận thấy Yến diễn rất nội lực. Đoàn cải lương tuồng cổ Minh Tơ ngày xưa có được một dàn bao gồm những diễn viên giỏi, họ đủ sức làm bệ phóng cho các tuyến nhân vật chính. Vì thế mà doanh thu cũng như chất lượng nghệ thuật của các tác phẫm mới trên sân khấu Minh Tơ mỗi khi ra mắt vở mới, đều làm cho các đoàn bạn phải khâm phục''

Quả đúng không sai, sự chỉnh chu trong một tác phẩm cũng như các vai diễn mà gia đình nghệ sĩ Bầu Thắng - Minh Tơ - Thanh Tòng thiết lập đều trở thành những nguyên tắc bất di, bất dịch trong thức sáng tạo nghệ thuật của gia tộc này. Nghệ sĩ Xuân Yến còn có nhiều vai diễn độc đáo và với chị các vai diễn khó vẫn đang ở phía trước. Mong sao sẽ còn nhiều cơ hội để chị tiếp tục cống hiến cho sân khấu những vai diễn ấn tượng.

THANH HIỆP (Báo Sân Khấu TP - 2006)

Sources: cailuongpho