NS Bo Bo Hoàng mỗi khi nhắc đến những vai diễn ấn tượng đối với mình, chị vẫn thường kể về nhân vật, đó là bà tổng hậu trong vở Gánh hát trên sông. Vai diễn này đã cho chị những bài học sâu sắc về cuộc sống. Đó là sống giản dị, chân thành và san sẻ lòng tốt cho những người xung quanh.

KỲ 2: HÃY DÀNH CƠ HỘI CHO LỚP TRẺ

* Là một nghệ sĩ xuất thân từ sàn diễn tuồng cổ nhưng lại nhớ một vai diễn xã hội. Chắc vai này có nhiều nỗi niềm trong lòng chị?

Bối cảnh vở Gánh hát trên sông man mác một tình quê. Ở đó mối hiềm khích giữa những con người lớn lên trên ghe hát, có cả những tình yêu ngang trái, nhưng trên hết vẫn là lòng yêu nghề. Lời nguyền tuyệt giao với nghề hát của hai gia đình đã được hóa giải trong một đêm khuya, khi hai ông bà than thở trước chiếc ghe hát. Nỗi khổ tâm của nhau đã được giải bày, cuối cùng họ vẫn sum vầy hạnh phúc bên cạnh tình yêu nghệ thuật. Chủ đề kịch không mới: “ Khi những hiềm khích được gạn đục khơi trong, tình yêu nghề sẽ kết nối những tâm hồn đồng điệu”. Tuy nhiên vẫn không cũ, vì bất cứ thời đại nào câu nói “tình đồng nghiệp phải như đũa có đôi” vẫn cần được nhắc nhỡ để thế hệ diễn viên trẻ ngày nay cần sống chan hòa với tình yêu nghệ thuật. Bài học mà tôi đúc kết được qua vai diễn này chính là ý nghĩa nâng niu tình cảm dành cho thánh đường một cách đúng nghĩa. Trong đời sống văn hóa của người Việt, yếu tố cộng đồng quan trọng lắm. Ông bà xưa có câu: “Bán bà con xa mua láng giềng gần” là vậy. Và với nghề hát, tình đồng nghiệp nâng đỡ nhau rất quan trọng. Trên ghe hát, đời gạo chợ nước sông, khi tối lửa tắt đèn vẫn còn có nhau mà. Kịch bản vở diễn này có quá nhiều chi tiết thú vị về nghề hát. Tôi còn là một đạo diễn, nên rất thích cắt gọn, thay vào những tình huống gây cười đúng tâm lý và rất duyên dáng. Dù xuất thân từ sân khấu tuổng cổ nhưng vai này tôi thích vì nó rất đời, rất khái quát về nghề nghiệp của chúng tôi.

* Phải thừa nhận một điều đây là vở diễn cải lương hài nghiêm túc. Vở không có những chỗ để diễn viên cười cợt, đùa giởn với nhân vật, mà lần theo câu chuyện mỗi vai diễn đều có đất để tung hứng, làm nỗ vang những tiếng cười. Nhiểu năm đứng dựng vở cho nhiều đoàn, chị có nghĩ sau này sẽ đem chính cuộc đời mình lên sàn diễn?

Vở hài mà dựng thành vở cải lương không để hở những mối kịch dù tuyến nhân vật phụ hay chính, đối với tôi đó là nguyên tắc. Tôi đem nhiều lát cắt cuộc đời mình vào các bản dựng đó chứ. Nó được đặc tả một màu sắc thôi, đó là sự dung dị, chất phác. Nhân vật bà tổng hậu suốt ngày càm ràm con cháu là diễn viên, cái tật nói nhiều của bà làm các diễn viên trẻ sợ. Hơn 50 tuổi đời, khi bà nghe lời dạy cảu ông bầu, vẫn cuối đầu vâng dạ. Những tiếng cười cứ rộ lên theo hành động, lời thoại và cá tính của vai mà tôi diễn. Bởi cái chất mộc mạc, dung dị của vở diễn này đã thắm vào các vai diễn, theo chân khán giả đến tận nhà. Đối với tôi, không đòi hỏi nhân vật phải tầm cỡ, nhưng chỉ với một vai phụ nhưng có tâm lý, có đất diễn đã đủ để tôi tự tin vung xới vốn sống của mình mà bù đắp vào nhân vật.

* Trước đây chị diễn, có nhiều vai phụ nhưng chị đã nhào nặn để có đất tung hoành. Để có được bí quyết đó, có phải chị đã vận dụng nhiều những bài quý về nhân cách người nghệ sĩ trong cuộc sống hôm nay?

Đứng ở góc độ một đạo diễn, tôi nhìn về diễn xuất tuyến nhân vật phụ được đẩy mạnh với bản lĩnh diễn xuất đồng đều trong một vai diễn. Tôi không có khái niệm cứ vai phụ thì sẽ dở. Nét diễn tỉnh queo đầy tinh tế của vai phụ đã làm chỗ vựa thật vững chắc cho các diễn viên đóng vai chính. Cũng như một số lớp diễn nếu vai phụ biết cách nhấn nhá, tạo ấn tượng thì sự lắng đọng khá chắc cho tuyến nhân vật chính. Tôi nghĩ mỗi vở diễn không chỉ cho tôi các bài học từ nhân vật, mà cho cả thế hệ diễn viên trẻ về sự vận dụng tài năng để hưởng ứng những lời cảnh tỉnh từ bài học thiên ác của cuộc sống.

* Đời sống sân khấu hôm nay rất cần sự phản ảnh rõ nét những góc tối của xã hội, qua đó cảnh tỉnh ngưởi xem và giáo dục thẩm mỹ trong nhận thức của họ. Với ngòi bút sắc bén, sáng tác nhiều kịch bản cải lương, chị có tâm nguyện gì?

Dưới sự chỉ đạo nghệ thuật của nhiều nhà chuyên môn thông qua các hội đồng phúc khảo, tôi nghĩ một dấu ấn nổi trội trong dàn dựng ngày nay, là bằng mọi cách tạo đất diễn để các diễn viên trẻ phát huy và cọ xát với nghề. Chính vì vậy tôi tâm nguyện khi làm đạo diễn thì phải hết sức gia công, củng cố thường xuyên cho diễn viên trẻ. Họ thất thế hơn teh61 hệ chúng tôi ngày xưa, vì ngày nay ít sàn diễn để cọ xát với nghề. Tôi tin cách làm đó qu mỗi suất diễn, tính cách nhân vật, tình huống tâm lý của các bạn trẻ khi tham gia vở sẽ đầy đặn hơn. Bây giờ lui lại vị trí dàn bao tôi thấy mình có trách nhiệm nâng đỡ các diễn viên trẻ. Theo tôi khaong3 cách giữa các em với lớp diễn viên trưởng thành sau 1975 chính là thiếu dịp thử sức trong một vở diễn. Tôi rất hoan nghinh NSND Hồng Nga, NSUT Hữu Châu, Thành Lộc…đã mạnh dạn đầu tư cho diễn viên trẻ để nghề nghiệp các em ngày càng chắc tay hơn. Cũng như bên sân khấu cải lương đã có Hoàng Song Việt, Hữu Quốc, Thanh Hiệp, Nguyên Đạt, Quốc Kiệt luôn dành cơ hội cho diễn viên trẻ.

* Ngày nay truyền thống xã hội đã trở thành một xu thế toàn cầu. vỚi sự hỗ trợ của mạng xã hội, của những trang web chia sẽ bài viết, hình ảnh và video, đã đưa truyền thông xã hội trở thành một chiến lược marketing phải có đối với nghệ sĩ. Thế nhưng chị dường như xa lạ với công nghệ này?

Để có thể sử dụng truyền thông một cách hiệu quả, chúng ta cần phải tìm hiểu về nó, cả về những điểm tích cực cũng như tiêu cực nhằm khai thác tối đa tiềm năng cũng như giúp chúng ta tránh đi những sai lầm không cần thiết. Tôi thông qua đứa cháu để biết thêm về công nghệ này, ví dụ như qua đó nhận được hình ảnh mũ mão mà nghệ sĩ hải ngoại muốn tôi thiết kế, tham khảo mẫu của nước ngoài, để chế tạo cái riêng của mình.

* Đọc nhiều kịch bản sân khấu, chị dung nạp cho đời sống chính mình những nguyên tắc nào?

“Đừng bao giờ đùa giỡn với cảm xúc của người khác, bởi vì bạn có thể giành chiến thắng, nhưng hậu quả là bạn chắc chắn sẽ mất đi người đó trong cuộc sống của bạn.” Đó là câu nói hay nhất mà tôi đọc được trong tác phẩm của Sha-kespeare. Hoặc khi đọc những kịch bản nước ngoài, được nhiều chuyên gia ngôn ngữ Việt dịch, tôi thích câu nói: “Thế giới phải chìm đắm trong đau khổ không phải vì tội ác của những kẻ xấu, mà là sự im lặng của những người tốt”. Cuâ nói đó của Napoleon không bao giờ mòn dù ở thời đại nào đi nữa. Nguyên tắc sống của người nghệ sĩ, đó chính là rất biết ơn tất cả những người đã nói KHÔNG. Nhờ vậy mà nghệ sĩ biết cách tự mình giải quyết sự việc sáng tạo, vì có bị chê, bị từ chối mới mong khẳng định được tài nghệ của mình. Theo tôi, nếu tình bạn là điểm yếu lớn nhất của bạn, thì bạn chính là người mạnh mẽ nhất thế giới. Câu nói này của Abraham Lincoln, khẳng định một điều rất tốt đẹp, đó là phải chọn bạn tốt để học hỏi trong nghề, nhận lấy những lời khuyên chân thành, trong đó có cả lời phê bình để mình tiến bộ hơn.

* Shakespeare cũng có viết: “Một người tươi cười không có nghĩa là họ không có nỗi buồn. Điều đó có nghĩa là họ có khả năng đối phó với nỗi buồn đó”. Chị nghĩ sao về điều này?

Nghệ sĩ chúng ta có nhiều nỗi buồn được tiêu hóa để cười cho thỏa thích, nhất là sáng tạo không ngừng để thỏa mãn kỳ vọng của công chúng. Theo tôi, cơ hội giống như bình mình, nếu bạn chờ đợi quá lâu, bạn có thể bỏ lỡ nó. Nghệ sĩ chúng tôi biết nâng niu cơ hội đến với mình và biến nỗi buồn cá nhân thành những bài học quý cho nghề, đem nó ra vận dụng cho vai diễn, để khán giả khóc cười cho chính nhân vật của ta. Khi bạn ở ngoài sáng, tất cả mọi thứ đều theo bạn, nhưng khi bạn bước vào bóng tối, ngay cả cái bóng của bạn cũng không đi theo bạn nữa. Đó là những điều mà người nghệ sĩ phải nhận biết để quên nỗi buồn riêng, lo cho sự nghiệp chung của mình.

* “Đồng tiền luôn phát ra âm thanh. Nhưng tờ tiền tiền thì luôn im lặng. Vì vậy, khi giá trị bạn tăng lên, thì hãy luôn luôn giữ im lặng” Chị nghĩ sao về điều này?

Có 2 loại người: Loại một là càng trải qua áp lực và khó khăn thì càng giỏi hơn sắc bén hơn; loại 2 là càng trải qua áp lực khó khăn thì càng dở hơi và xoay vòng theo chính nó. Nghệ sĩ dễ bị đồng tiền chi phối, làm cho mình sống khác đi, giả dối nhiều hơn và xem đồng tiền là thước đo tài năng, thì xem như thua. Tôi không thích đều này, chỉ muốn nói đến cụm “hữu xã tự nhiên hương”. Công chúng đo được tất cả những bậc than tài nghệ của người nghệ sĩ.

NS Bo Bo Hoàng nói, bạn có bao giờ ngắm kĩ một con hạc trắng chưa? Nó trông thật mảnh mai; chân dài, người mỏng, trong một bộ lông trắng muốt. Trong nó thanh cao như một người luống tuổi mà vẫn giữ được phong cách ung dung… con hạc được coi là một con vật sống lâu cho nên người ta gọi tuổi của các cụ là tuổi hạc. Người người sĩ đến thời tuổi hạc, đức cao, nhân cách tỏa sáng, là tấm gương cho thế hệ trẻ noi theo phải kể đến: NSND Phùng Há, NSND Bảy Nam. NSND Năm Châu… đó là những hiện thân tổ nghiệp để nhiều nghệ sĩ sân khấu cải lương học hỏi.

Sources: cailuongvietnam